خواص روغن کلزا از نظر طب سنتی

خواص روغن کلزا از نظر طب سنتی قابل توجه است. کلزا نام گیاهی است که یک و نیم الی دو متر رشد می کند و دارای برگ های ریز با گلهای کوچک زرد رنگ می باشد. محل رویش این گیاه بیشتر در شرق دریای مدیترانه است و هم به صورت خودرو و هم به صورت کاشته شده می توانید آن را در این مناطق ببینید. در ایران این گیاه به صورت خودرو در مناطق مرزی در جنوب شرق سیستان و بلوچستان می روید و همچنین کشاورزانی در استان‌های شمالی مانند گلستان و گیلان کشت می کنند. دانه‌های این گیاه دارای روغن فراوانی می باشند که برای موارد بسیار زیادی از آن استفاده می‌شود که در ادامه این مطلب در خصوص خواص روغن کلزا با هم صحبت خواهیم کرد.

روغن کلزا در طب سنتی

روغن کلزا در طب سنتی دارای طبع سرد و خشک می باشد و برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه آن ها را با هم بررسی می‌کنیم:

• استفاده از روغن کلزا برای مشکلات پوستی: استفاده از این روغن برای برطرف کردن مشکلات پوستی مانند خط اخم، خط خنده، کلیه چین و چروک ها و از بین بردن جای جوش آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از این روغن برای آبرسانی به پوست  کسانی که دارای پوست خشک هستند می‌تواند بسیار مفید باشد.
• محافظت از پروتئین‌ها و چربی‌ها ضروری بدن: از آنجایی که روغن کلزا دارای ویتامین E می باشد و آنتی اکسیدان های فراوانی دارد، می تواند از عضلات بسیار حیاتی بدن مانند قلب محافظت کرده و همچنین تا حدودی می تواند از بروز سرطان جلوگیری نماید.
• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی: از آنجایی که این روغن دارای فیتوسترول است، باعث می‌شود که کلسترول خون جذب شود. همچنین داشتن اسید چرب امگا ۳ باعث می‌شود که این روغن در تنظیم ضربان قلب، کاهش التهاب های عروقی و کاهش لخته های خونی موثر باشد.

خواص روغن کلزا برای مو

استفاده از روغن کلزا که با استفاده از دستگاه روغن گیری کلزا استخراج می شود، یک درمان بسیار عالی برای موهای خشک، فر و آسیب دیده است. همچنین زمانی که شما بعد از شستشو از این روغن روی موهای خود استفاده می کنید، پوششی روی تشکیل می‌دهد که از آنها در برابر آلودگی ها و آسیب‌هایی مانند تابش نور خورشید محافظت می کند. در ضمن شما می توانید برای لطیف تر کردن موهای وز خود، چند قاشق چایخوری از روغن کلزا را در یک لیوان آب ولرم مخلوط کنید و آن را در اسپری ریخته و با استفاده از آن موهای خود را مرطوب کنید.
دیگر از خواص روغن کرچک برای مو های شما، از بین بردن شوره سر است. برای این کار شما می توانید حدود ۱۰ قاشق چایخوری روغن کلزا را با ۳ قاشق چای خوری روغن درخت چای ترکیب کنید و این مخلوط را به پوست سرتان بمالید. سپس بعد از ۱۰ دقیقه ماساژ دادن پوست سر با این مخلوط؛ سی دقیقه به پوست سرتان استراحت بدهید تا مواد مغذی این  روغن را جذب کند و بعد از آن با آب گرم و شامپوی ملایم مو های خود را بشویید.
مورد بعدی استفاده از روغن کلزا برای جلوگیری از ریزش مو می باشد، به این صورت که شما روغن کلزا، روغن زیتون روغن بادام را به اندازه های مساوی با هم مخلوط کرده و چند قطره روغن اسطوخودوس به آن اضافه می‌کنید و سر خود را با این روغن ماساژ می‌ دهید. سپس ۲۰ دقیقه صبر کنید و بعد از آن موهای خود را با یک شامپوی ملایم و آب گرم می شویید.

خواص روغن کلزا پرس سرد

برای روغن گیری از دانه‌های روغنی مانند گلزار دو روش وجود دارد: یکی پرس سرد و دیگری پرس گرم.  پرس گرم به این صورت می باشد که با فشار و گرمای بالای همراه است و همین باعث از بین رفتن برخی از ترکیبات سودمند موجود در آن می‌شود و در عوض جای خود را در بعضی موارد به مواد مضر می دهند. این در صورتی است که در پرس سرد عملیات روغن گرفتن فقط با استفاده از فشار و بدون هیچگونه حرارتی انجام می شود، به همین دلیل است که گفته می‌شود خواص روغن کلزا پرس سرد بیشتر از خواص روغن کلزایی است که با پرس گرم گرفته شده. ترکیباتی که در روغن گیری به روش پرس سرد از کلزا باقی می مانند عبارتند از: "امگا ۳، آنتی اکسیدان های طبیعی و ویتامین های مفید برای بدن مانند ویتامین E." همچنین این نمونه روغن کلزا دارای بو، رنگ و طعم بهتری می باشد.

روغن کلزا در طب اسلامی

روغن کلزا در طب اسلام جایگاه خوبی دارد و خواص زیادی برای آن توسط حکیم های مختلفی تشخیص داده شده است، در ادامه مواردی از این خواص را برای شما نام می بریم. البته قبل از آن در نظر داشته باشید که طب سنتی ایران با طب اسلامی پیوند دیرینه و طولانی دارند و تجویزات و توصیه‌های انجام شده در آنها بسیار به هم شباهت دارد.

• کاهش خطر ابتلا به سرطان روده
• کاهش خطر ابتلا به دیابت
• جلوگیری از ضعیف شدن قلب و تقویت قوای قلب
• کاهش چربی های شکمی و چربی خون
• مناسب برای پوست و مقابله با پیری
• کاهش دادن لخته های خونی در رگ ها
• ضد صرع و تشنج
• رفع گرفتگی عضلات
• تسکین دردهای مربوط به بیماری های استخوانی مانند روماتیسم

مضرات روغن مایع کلزا

با وجود اینکه روغن کلزا در دنیای امروزی ما استفاده های فراوانی دارد، برخی از پزشکان و متخصصان پیشنهاد می کنند که به جای روغن کلزا از روغن زیتون و کنجد استفاده کنید. در ادامه دلایلی که در این خصوص عنوان شده است را خدمت شما ذکر می کنیم.

• هیدروژن شدن روغن: عملیاتی که به وسیله آن روغن نباتی مایع را به روغن نباتی جامد تبدیل می‌کند، هیدروژن کردن نام دارد. در زمان این فرآیند به صورت ناخواسته اسیدهای چرب ترانس در این روغن تولید می شود که مصرف این روغن را برای سلامتی و به خصوص بیماری های قلبی و عروقی مضر می سازد.
• اصلاحات ژنتیکی انجام شده روی گیاه کلزا: یکی از مواردی که ممکن است باعث مضر شدن روغن کلزا شود این می باشد که در سال‌های اخیر اصلاحات و دستکاری‌های ژنتیک زیادی روی این گیاه انجام شده است، به طوری که امروزه بیشتر از 90 درصد روغن‌های گلزار از گیاهان اصلاح ژنتیکی شده به دست می آیند. متاسفانه عوارض جانبی این محصول زیاد هستند اما قسمت بد ماجرا اینجاست که هنوز هم بخشی از این مضرات ناشناخته باقی مانده است.

طریقه مصرف روغن کلزا

روغن کلزا یکی از روغن‌های گیاهی پرمصرف در بسیاری از کشورهاست که به دلیل داشتن نقطه دود بالا و ترکیبات مفید، کاربرد گسترده‌ای در آشپزی دارد. این روغن به ‌ویژه در پخت‌وپزهایی که نیاز به حرارت بالا دارند، مانند سرخ‌کردن، گریل و تفت‌دادن استفاده می‌شود. کلزا به دلیل طعم ملایم و خنثی، طعم اصلی غذا را تغییر نمی‌دهد و می‌توان آن را در انواع غذاهای ایرانی و فرنگی به کار برد.

برای سرخ‌کردن مواد غذایی، بهتر است از روغن کلزای مخصوص سرخ‌کردنی استفاده شود که فرآوری شده تا در برابر حرارت مقاومت بیشتری داشته باشد. همچنین برای سالاد و سس‌های سرد نیز می‌توان از روغن کلزای بکر یا تصفیه‌نشده استفاده کرد که طعم ملایم‌تری دارد و سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ است. برخی افراد روغن کلزای خام را با آب‌لیمو و سبزیجات تازه ترکیب کرده و به عنوان چاشنی سالم استفاده می‌کنند.

در رژیم‌های غذایی سالم، توصیه می‌شود از روغن کلزا به عنوان جایگزین روغن‌های اشباع‌شده مانند روغن حیوانی یا کره استفاده شود. حتی می‌توان از آن در تهیه کیک، شیرینی و غذاهای گیاهی استفاده کرد. این روغن را باید در ظرفی کدر یا با رنگ تیره، دور از نور و حرارت نگهداری کرد تا خواص آن حفظ شود.

طبع روغن کلزا

در طب سنتی ایرانی، درباره طبع دقیق روغن کلزا نظر واحدی وجود ندارد، اما با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی آن، می‌توان گفت روغن کلزا طبعی متعادل یا کمی گرم و تر دارد. این طبع باعث می‌شود که این روغن برای بیشتر مزاج‌ها قابل تحمل و سازگار باشد، به‌خصوص برای افرادی که از خشکی پوست یا مشکلات گوارشی رنج می‌برند.

از آنجایی که روغن کلزا سبک است و در بدن احساس سنگینی ایجاد نمی‌کند، می‌تواند برای افرادی با مزاج سرد نیز مناسب باشد، به‌ خصوص اگر با ادویه‌جات گرم مانند زنجبیل، دارچین یا فلفل ترکیب شود. با این حال، افراد با مزاج بسیار گرم ممکن است در مصرف زیاد آن دچار گرمی بیش از حد شوند و بهتر است در تعادل مصرف کنند. همچنین توصیه می‌شود هنگام استفاده از این روغن در پخت غذاهای سنگین، از ادویه‌های متعادل‌کننده طبع استفاده شود تا اثرات جانبی کاهش یابد.

در منابع طب جدید، با توجه به نبود کلسترول و داشتن چربی‌های غیراشباع، این روغن در دسته روغن‌های سالم طبقه‌بندی می‌شود و برای مصرف روزانه توصیه می‌گردد. با این حال، افراد باید در مصرف هر نوع روغن حد تعادل را رعایت کنند.

خواص روغن کلزا برای لاغری

یکی از ویژگی‌های مهم روغن کلزا، نقش آن در کنترل وزن و کمک به روند لاغری است. این روغن با دارا بودن درصد بالایی از اسیدهای چرب غیراشباع، به ویژه امگا-۹ و امگا-۳، می‌تواند متابولیسم بدن را بهبود بخشد و سوخت‌وساز چربی‌ها را تسریع کند. به همین دلیل، در برخی رژیم‌های غذایی کم‌چرب یا کم‌کالری به عنوان جایگزین سالم‌تری نسبت به روغن‌های حیوانی یا کره استفاده می‌شود.

روغن کلزا دارای مقدار پایینی چربی اشباع شده است که همین امر موجب می‌شود کلسترول بد (LDL)  در بدن کاهش یابد و کلسترول خوب(HDL)  افزایش یابد. این فرایند عملکرد سیستم قلبی‌-عروقی را بهبود می‌بخشد و در نتیجه ورزش و رژیم‌های کاهش وزن، اثربخش‌تر خواهند شد.

از آنجا که روغن کلزا حس سیری نسبی ایجاد می‌کند، می‌تواند در کاهش میل به غذا و پرخوری موثر باشد، به‌خصوص اگر در وعده صبحانه یا وعده‌های اصلی گنجانده شود. برای تأثیر بیشتر، مصرف آن در کنار غذاهای پرفیبر مانند سبزیجات، غلات کامل و حبوبات پیشنهاد می‌شود. در برخی رژیم‌های غذایی غربی، روغن کلزا در ترکیب با سرکه سیب و ادویه‌های ترش مزه استفاده می‌شود تا متابولیسم بدن را بیشتر تحریک کند.

البته نباید فراموش کرد که روغن کلزا نیز مانند هر روغن دیگری کالری بالایی دارد (حدود ۹ کالری در هر گرم) و باید به صورت متعادل مصرف شود. استفاده هوشمندانه و متعادل از این روغن، همراه با ورزش و تغذیه سالم، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، اما مصرف بی‌رویه آن نتیجه معکوس خواهد داشت.

گیاه کلزا چه خاصیتی دارد

گیاه کلزا که با نام علمی Brassica napus  شناخته می‌شود، یکی از گیاهان صنعتی و خوراکی مهم در جهان است که علاوه بر تولید روغن، خواص زیادی دارد. این گیاه از خانواده شب‌بویان (Brassicaceae)  است و شباهت زیادی به گیاهانی مانند کلم و خردل دارد.

از دانه‌های کلزا برای استخراج روغن استفاده می‌شود، اما سایر قسمت‌های این گیاه نیز قابل استفاده هستند. برگ‌های جوان کلزا را می‌توان به‌صورت پخته در برخی غذاها یا به‌عنوان خوراک دام به کار برد. همچنین بقایای گیاه پس از برداشت دانه‌ها، به عنوان کود سبز در مزارع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از نظر دارویی، گیاه کلزا دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند پلی‌فنول‌ها است که به کاهش التهاب و پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک می‌کنند. برخی ترکیبات موجود در این گیاه خاصیت ضدسرطانی، ضدباکتریایی و ضدویروسی دارند که در تحقیقات علمی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

دانه‌های کلزا سرشار از اسیدهای چرب مفید هستند و روغنی که از آن به‌دست می‌آید، برای سلامت قلب، کنترل قند خون و بهبود عملکرد مغز مفید است. همچنین، گیاه کلزا به دلیل توانایی بالا در جذب نیتروژن خاک، برای تناوب زراعی مناسب است و به افزایش حاصلخیزی زمین کمک می‌کند.

در کشاورزی پایدار، کلزا به عنوان یک محصول پوششی مورد توجه قرار دارد، زیرا باعث کاهش فرسایش خاک و کنترل علف‌های هرز می‌شود. علاوه بر این، کلزا در صنایع دارویی و آرایشی نیز کاربرد دارد و برخی محصولات مراقبت از پوست از عصاره دانه‌های آن استفاده می‌کنند.